Infographic

Aan de ene kant een opiumverslaafde vader met een concubine, aan de andere kant een moeder die jarenlang naar Engeland verdwijnt. Al vanaf haar vroegste jeugd heeft Eileen Chang alle reden om met enig cynisme naar de mensheid te kijken.

Terwijl haar vader vasthoudt aan het traditionele, patriarchale China, verlangt haar moeder naar het moderne, kosmopolitische leven. Een instabiel gezin in een instabiel land; de republiek China is nog broos, de Qing-dynastie nog maar net verdwenen. En dan zijn er ook nog die twee steden die haar vormen: Hong Kong, op dat moment een Britse kroonkolonie, en Shanghai.

[tekst gaat verder onder de infographic]

Shanghai en Hong Kong zijn de voornaamste decors van haar werk. De twee steden geven haar genoeg stof om het contrast tussen moderne en traditionele waarden te onderzoeken. Dit doet ze bijvoorbeeld in Aloeswood Incense, waarin een naïef meisje uit Shanghai slachtoffer wordt van het mondaine leven in Hong Kong.
Het contrast tussen modern en traditioneel is bijna onlosmakelijk verbonden met een ander terugkerend thema: de verhoudingen tussen man en vrouw. In de manier waarop Eileen Chang het huwelijk als economische transactie fileert, doet ze denken aan Edith Wharton.

Het ligt voor de hand om een verband te leggen tussen dit motief in haar werk en haar persoonlijke leven; het desastreuze huwelijk van haar ouders en haar eigen, dramatisch verlopen eerste huwelijk. Maar daarmee zou je Chang tekort doen. Ze staart zich niet blind op haar eigen biografie; ze laat in een veel grotere context zien wat het effect is van klemmende familiebanden, van gearrangeerde huwelijken, van de mindere waarde van het individu tegenover het collectief. Haar persoonlijke leven, haar tijdsgewricht en haar geboortegrond zijn allemaal van aanwijsbare invloed op haar werk, maar steeds opnieuw weet ze het particuliere van tijd en plaats te overstijgen, en geeft ze stof tot nadenken over zeer universele thema’s.

Dit inzicht in de waarde van haar werk is er niet altijd geweest. Na de Japanse bezetting werd Eileen Chang met argwaan bekeken, deels omdat ze geen expliciet politieke schrijver was en onder de bezetting was blijven publiceren, deels omdat haar echtgenoot Japanse sympathieën had. Ze scheidde korte tijd later van hem, maar zijn schaduw bleef over haar heen hangen. Er volgde een periode van vergetelheid in China, terwijl het Engelse lezerspubliek ook niet echt warmliep voor haar werk. Pas in de jaren zeventig groeide langzaam weer de belangstelling. Na haar eenzame dood in een appartement in Los Angeles volgde een grote herwaardering, tot de onaantastbare status die ze nu heeft, op één hoogte met onder meer Lu Xun. Wie geïnteresseerd is in de grote canon van de wereldliteratuur, kan niet meer om haar heen.